کیفیت دیافراگم از F8 تا F13

آموزش عکاسی حرفه ای با شناخت جامع دوربین و تنظیمات آن شروع شده و با نحوه به کارگیری تجهیزات عکاسی برای ثبت لحظات فوق العاده ادامه می یابد. در این مطلب به زبان ساده پدیده‌هایی مرتبط با فیزیک نور را بررسی می‌کنیم که تاثیر زیادی بر کیفیت تصویر هنگام عکاسی با گشودگی‌های متفاوت دیافراگم دارد.
تقریبا تمامی افرادی که دوربین DSLR و توانایی کار با تنظیمات دستی را آزمایش کرده‌اند، متوجه موضوع جالبی در زمینه وضوح پیسکل‌های عکس در عددهای مختلف دیافراگم شده‌اند. این شرایط وضوح نهایی تصویر را تحت تاثیر قرار می ‌دهد. چنانچه بخواهید عکس را در اندازه بزرگ چاپ کرده یا آن را برش بزنید تا کادر کوچک ‌تری داشته باشید، وضوح تصویر تاثیر بیشتری بر کیفیت نهایی خواهد داشت.
نکته جالب در رابطه با نسبت بین وضوح تصویر و عدد دیافراگم، ثبت بهترین نتیجه در F8 تا  F13 است. معمولا تمامی لنزها بیشترین شارپنس تصویر را در F8 فراهم می‌کنند که حالتی میانی بین بسته ‌ترین و بازترین دهانه دیافراگم است. طبیعتا لنزها از نظر قابلیت کار در کمترین عدد دیافراگم (بازترین گشودگی) متفاوت هستند. مثلا یک لنز، F2.8 و لنزی دیگر F4 را به عنوان بازترین گشودگی دیافراگم فراهم می‌کند که بستگی به عوامل مختلف در ساختار عدسی‌ها دارد؛ اما با این شرایط نیز عموما F8 تا  F13 بالاترین وضوح را ارائه خواهد داد.

انحرافات رنگی یا کروماتیک ابرِیشِن

ابتدا به پاسخ این سوال می‌پردازیم که چرا شارپنس در کم‌ترین عدد دیافراگم (مثلا F1.4) که بازترین دهانه لنز است، بهترین نتیجه را نداده و هنگام عکاسی با عدد میانی (F8) وضوح تصویر افزایش پیدا می‌کند. دلیل این شرایط، وجود انحرافات رنگی (Chromatic Aberration) است. وقتی دهانه دیافراگم بسیار باز باشد (مثل F1.4 تا F4) اشعه‌های بیشتری از نور با رنگ‌های متنوع به سمت سنسور رفته که تداخل آن‌ها با یکدیگر موجب انحرافات رنگی می‌شود.
چنین حالتی را می‌توان در حاشیه ناحیه ‌ای از تصویر که در مرز بین منطقه تاریک و روشن قرار دارد، با ترکیبی از رنگ‌های مختلف مشاهده کرد. مثلا در یک پرتره با F1.4 حاشیه صورت و پس ‌زمینه (بک ‌گراند) پیکسل‌ های رنگی و ناواضح دارد که به دلیل پدیده کروماتیک ابریشن به‌ وجود آمده است. این پدیده در حالت عادی خصوصا برای عکس‌هایی با F2.8 تا F8 چندان محسوس نبوده اما وجود دارد.

انکسار یا دیفرکشن

تا به اینجا متوجه شدیم که مزیت عکاسی در F8 نسبت به F1.4 مرتبط با کاهش انحرافات رنگی بوده که افزایش وضوح تصویر را فراهم می‌کند. حال به سراغ وجه دیگر ماجرا یعنی کاهش وضوح تصویر از F11 تا F22 می رویم. عامل این شرایط انکسار (Diffraction) است.
انکسار یا دیفرکشن برای لنزهای مختلف با فناوری متفاوت در طراحی و عدسی‌ها عملکرد مشابه ندارد. طبیعتا لنزهای گران ‌قیمت با المان‌های پیچیده می ‌توانند انکسار را حتی در دیافراگم ‌های بسته مثل  F22به‌ خوبی کاهش دهند اما در حالت کلی، انکسار (شکست خطوط نور) با افزایش عدد دیافراگم و بسته ‌شدن ورودی نور، بیشتر شده و شارپنس تصویر را کاهش می ‌دهد.
هنگامی که گشودگی دیافراگم کم باشد، اشعه‌ های نوری که در حال حرکت به سمت حسگر هستند نیز کاهش پیدا می‌ کنند. پس طبیعتا نقاط دورتر از مرکز حسگر، نور کمتر (اطلاعات کمتر) دریافت کرده که در نتیجه آن، وضوح تصویر را تحت تاثیر قرار می ‌دهند.

خطاهای لنز

هنگام عکاسی امکان دارد مشکلاتی برای کیفیت تصویر رخ دهد که علت آن لنز دوربین باشد. با اینکه در بیشتر مواقع چنین مشکلاتی به دلیل خطای عکاس بوده که تنظیمات را درست انجام نداده، اما گاهی اوقات نیز لنز دوربین دچار انحراف شده و مشکل ایجاد می کند. مشکلات لنز دلایل متفاوتی مانند حاشیه رنگ، اعوجاج و.. دارد که باید دلیل این انحرافات شناسایی شده و برطرف شود. یکی از راه های موثر در کاهش این مشکلات تنظیم دقیق و درست دیافراگم می باشد.
حتی لنزهای مدرن امروزی هم از این قاعده مستثنی نبوده و دارای مشکلاتی هستند که کاملا طبیعی می باشد. از آنجایی که تمرکز سازندگان لنز بیشتر بر مرکز لنز است، از اطراف و گوشه لنزها غافل می شوند که بیشترین درصد خطا نیز در همان اطراف لنز رخ می دهد.

لنز خود را بشناسید

در عکاسی، شناخت نقاط ضعف و قوت تجهیزات عکاسی بسیار حائز اهمیت است. دیافراگم به عنوان یکی از این تجهیزات، نقش به سزایی در عکس ها داشته که وظیفه آن کنترل میزان نور وارد شده به سنسور می باشد. دیافراگم با F  نمایش داده می شود که با توجه به میزان گشودگی آن حالت های مختلفی را در هنگام عکاسی ایجاد می کند. مثلا استفاده از F8 برای ثبت بهترین وضوح تصویر، قاعده ‌ای کلی است که برای لنزهای مختلف متفاوت خواهد بود. به همین دلیل بهتر است در یک محیط استاندارد، عکس‌هایی با تنظیمات متنوع از نظر گشودگی دیافراگم (عدد F) بگیرید تا ضمن مقایسه آنها، بهترین حالت را پیدا کنید.
سایت‌ های مخصوص تست و بررسی تجهیزات عکاسی مثل The Digital Picture انواع لنزها و دوربین‌ ها را در شرایط مختلف آزمایش می‌ کنند. مراجعه به این منابع می‌ تواند در کوتاه ‌ترین زمان، نقاط ضعف و قوت یک لنز در دیافراگم ‌های متفاوت را نشان دهد؛ ضمن اینکه امکان مقایسه محصولات مشابه را هم فراهم می ‌کند.

جمع بندی

لنز دوربین مهم ترین بخش دوربین می باشد. نکته کلیدی برای انتخاب لنز خوب، دیافراگم و عدد آن است. دیافراگم نیز همانند لنز یکی از عنصرهای مهم عکاسی به حساب می آید و نحوه عملکرد درست آن در کیفیت تصویر تاثیر مثبت دارد. میزان گشودگی دیافراگم نشان دهنده مقدار نور وارد شده به دوربین است تا میزان روشن بودن لنز دوربین ارزیابی شود.
 به طور کلی دیافراگم، بسته به محیط و شرایط انتخاب می شود و هیچ کدام بر دیگری برتری ندارد. دو موردی که دیافراگم بر روی آن ها تاثیر مستقیم دارد، نوردهی و عمق میدان است. با اینکه دیافراگم تنها روش برای تغییر میزان نور صحنه نبوده اما در نوردهی تاثیرگذار می باشد. همچنین هنگام صحبت از وضوح دیافراگم، منظور حالت کلی تصویر یعنی بهترین حالت است.
با تمام این تفاسیر اکنون دید بهتری نسبت به عملکرد و کارایی دیافراگم پیدا کرده و تا حدودی با دیافراگم و تاثیر آن بر کیفیت تصویر آشنا شدید. تجربه های خود در مورد استفاده از دیافراگم با عددهای متفاوت و اثر گذاری آن بر تصویر را بیان کرده و با ما در ارتباط باشید.